Risk analizi nedir?
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmalardır.
•İş hayatındaki riskler nelerdir?
a)İş yerlerinde yapılan işlerden,
b)Yürütülen operasyon ve çeşitli proseslerden,
c)Kullanılan maddelerden,
d)Her türlü makine ve donanımlardan,
e)İş yeri veya çevresinde bulunan kişilerden,
f)İş yerinde oluşturulan organizasyonlardan,
g)Çevre koşullarından,
h)Çeşitli unsurların birbirleri ile etkileşmesinden kaynaklanır.
Ne zaman risk değerlendirilmesi yapılır?
Yapılmış risk değerlendirmesinin güncellenmesi tehlike sınıfına göre; çok tehlikeli iş yerlerinde en geç 2 yılda bir, tehlikeli sınıfta yer alan iş yerleri 4 yılda bir ve az tehlikeli sınıfta yer alan iş yerleri en geç 6 yılda bir risk analizi yaptırmak zorundadır.
İşyerinde, daha önce hiç risk değerlendirmesi yapılmamış
olması ve çalışanların sağlık ve güvenliğini etkileyebilecek
aşağıda belirtilen önemli değişikliklerin olması durumunda,
risk değerlendirmesi yapılması gereklidir:
a) Yeni bir makine veya ekipman alınması,
b) Yeni tekniklerin geliştirilmesi,
c) İş organizasyonunda veya iş akışında değişiklikler
yapılması,
d) Yeni hammadde ve/veya yarı mamul maddelerin
üretim sürecine girmesi,
e) Yeni bir mevzuatın yürürlüğe girmesi veya mevcut
mevzuatta değişiklik yapılması,
f) İş kazası veya meslek hastalığı meydana gelmesi,
g) İş kazası veya meslek hastalığı ile sonuçlanmasa
bile yangın, parlama veya patlama gibi işyerindeki iş
sağlığı ve güvenliğini ciddi şekilde etkileyen olayların
ortaya çıkması.
Risk Değerlendirmesi Ekibinin Oluşturulması
Risk değerlendirmesine başlamadan önce, işyerindeki çalışanlardan bir ekip oluşturmalıdır. Bu ekip risk değerlendirmesi konusunda bilgilendirilmelidir. İşyerinde oluşturulacak risk değerlendirmesi ekip üyeleri aşağıdaki gibi olmalıdır;
İşveren veya vekili,
İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri,
İşyerindeki çalışan temsilcileri,
İşyerindeki destek elemanları,
İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar.
Risk Kontrol Adımları
a) Planlama:
Risk değerlendirmesi çalışmaları, mevcut
mevzuat ve işyeri koşulları çerçevesinde planlanır.
b) İşyerinde yürütülen çalışmalarının sınıflandı-
rılması:
İşyerinde yürütülmekte olan veya yürütülecek
faaliyetler özelliklerine göre sınıflandırmaya tabi tutulur.
Sınıflandırmada, sürekli olmamakla birlikte periyodik olarak
veya değişen aralıklarla yürütülen bakım ve onarım
gibi faaliyetler de dikkate alınır. Sınıflandırmada, işyerinin
içinde ve dışında yürütülen işler, üretim veya hizmet sürecinin
aşamaları, planlanmış veya ani faaliyetler, çalışanların
görev tanımları gibi unsurlardan da yararlanılabilir.
c) Bilgi ve veri toplama:
Bilgi ve veri toplamada;
işyerinde yürütülen işler, bu işlerin süresi ve sıklığı, işin
yürütüldüğü yer, işin kim veya kimler tarafından yürü-
tüldüğü, yürütülen işten etkilenebilecek olanlar, alınmış
olan eğitimler, işin yürütümü için ön izin gerekip gerekmediği,
işin yürütümü sırasında kullanılacak makine ve
ekipman, bu makine ve ekipmanların kullanım talimatları,
kaldırılacak veya taşınacak malzemelerle bunların
özellikleri, kullanılan kimyasallar ve özellikleri, mevcut
korunma önlemleri, daha önce meydana gelmiş olan kaza
veya meslek hastalıkları gibi unsurlar dikkate alınır.
d) Tehlikelerin tanımlanması:
Aşağıda belirtilen
tehlike veya kaynaklarının bulunup bulunmadığı, tehlike
varsa bundan kimlerin ve ne şekilde etkilenebileceği
dikkate alınarak yapılır:
a) Kayma, takılma ve benzeri nedenlerle düşme,
b) Yüksekten düşme,
c) Cisimlerin düşmesi,
d) Gürültü ve titreşim,
e) Uygun olmayan duruş ve çalışma şekilleri,
f) Radyasyon ve ultraviyole ışınlar,
g) Seyyar el aletlerinin kullanımı,
h) Sabit makine ve tezgahların kullanımı,
i) Hareketli erişim ekipmanları (Merdivenler, platformlar),
j) Mekanik kaldırma araçları,
k) Ürünler, emisyonlar ve atıklar,
l) Yangın, parlama ve patlama,
m) Elle taşıma işleri,
n) Elektrikli aletler,
o) Basınçlı kaplar,
p) Aydınlatma,
r) Ekranlı araçlarla çalışma,
s) Termal konfor koşulları (Sıcaklık, nem, havalandırma),
t) Kimyasal faktörler (Toksik gaz ve buharlar, organik
solventler ve tozlar),
u) Biyolojik ajanlar (Mikroorganizmalar, bakteriler,
virüsler),
v) Rutin çalışma,
y) İşyeri yerleşim planı,
z) İş stresi v.s.
e) Risk analizi:
Belirlenen tehlikelerin verebileceği zarar,
hasar veya yaralanmanın şiddeti ve bu zarar, hasar
veya yaralanmanın ortaya çıkma olasılığı belirlenir.
Risk analizinde, tehlikeye maruz kalan kişi sayısı, tehlikeye
maruziyet süresi, kişisel koruyucuların sağladığı korunma
ve güvensiz davranışlar gibi unsurlar dikkate alınır.
f) Önlemlerin belirlenmesi:
İşyerindeki riskleri
kontrol altına alma yöntemleri, önceliğin derecesine göre
ve en öncelikli olandan daha az öncelikli olana doğru
sıralanmak üzere aşağıdaki gibi olmalıdır:
1-Riskleri kaynağında yok etmek.
2-Tehlikeli olanı, daha az tehlikeli olanla değiştirmek.
3-Mühendislik önlemlerini uygulamak.
4-İdari önlemler almak. (İşaretler, uyarılar, çalışma
süreleri.)
5-Kişisel koruyucu donanımlar sağlamak
